Nieuwsbrief Leefmilieu – Jaargang 8 - nummer 2 - maart 2010
Leefbaarheid van de eigen woonomgeving brengt mensen op de been. Of het gaat om het groen in de stad of de risico’s van megastallen, mensen worden actief. Maar kijken we naar de inhoud van deze Nieuwsbrief dan blijkt er ook een verschil. De milieuproblemen in de stad lijken, op de verkeersoverlast na, minder geworden te zijn, maar in het buitengebied nemen ze juist toe. De uitbreiding van de intensieve veehouderij is hiervan de oorzaak. Terwijl de niet-agrarische bedrijven de afgelopen tientallen jaren te maken hebben gekregen met steeds strengere regelgeving, zijn wat betreft stank en ammoniak de teugels bij de agrarische bedrijven juist gevierd. Het is dan ook niet te verbazen dat de bewoners van het buitengebied in Brabant in het geweer zijn gekomen. Voorlopig met een eerste succes: in Brabant komen er geen megastallen meer bij op kale grond. De bewoners van het burgerinitiatief Megastallen Nee hebben dit, gesteund door tienduizenden Brabanders en tientallen artsen, voor elkaar gekregen. Een felicitatie waard en het stemt ons tevreden dat we in 2009 met onze bijeenkomsten over Megastallen en Milieu en Megastallen en Gezondheid daaraan een bescheiden bijdrage hebben kunnen leveren.
Inhoud van de nieuwsbrief:
1. Op 13 april presentatie uitkomsten onderzoek nanozilver
2. Publicatie boekje: Groen maakt het leven mooier
3. Goed bezocht lijsttrekkersdebat over de toekomst van het Nijmeegse groen
4. Iedere wijk zijn natuurspeeltuin, te beginnen met de versteende wijken
5. Vernieuwde website www.wikilucht.nl cadeau
6. Te soepele regelgeving veehouderij verliest mens en natuur uit het oog
7. Opnieuw beroep ingesteld over stadsbrug in Nijmegen
8. Kort nieuws
1. Op 13 april presentatie uitkomsten onderzoek nanozilver
Een nieuwe technologie waarin enorm geïnvesteerd wordt 
en waarvan heel veel verwacht wordt is nanotechnologie. Leefmilieu zet zich al meerdere jaren in om mee te denken over de onbekende effecten op mens en milieu van deze technologie. Dit doet ze onder andere door studenten van de Universiteit Utrecht onderzoek te laten uitvoeren. Op dit moment loopt er een onderzoek naar het nanodeeltje met de grootste milieurisico’s: nanozilver. Nanozilver heeft een bacteriedodende werking, daarom wordt de stof toegepast in desinfecterende sprays en kleding. Een bekend voorbeeld is bijvoorbeeld de sokken met nanozilver, die verkocht worden tegen zweetvoeten. Mocht u nog nooit sokken met nanozilver in de winkel tegengekomen zijn, dan kan dat kloppen. De producent hoeft namelijk niet op het etiket te zetten dat er nanozilver in de sokken zit.
Dat nanozilverdeeltjes na verloop van tijd in het milieu komen staat vast. De desinfecterende sprays worden met het douchen eraf gewassen en de sokken verliezen bij iedere wasbeurt meer van hun zilvernanodeeltjes. Die nanodeeltjes belanden dan in het milieu, waar ze ook nuttige bacteriën in bijvoorbeeld waterzuiveringsinstallaties doden.
De studenten, die voor Leefmilieu het onderzoek uitvoeren, presenteren op 13 april hun resultaten. Aansluitend volgt op dezelfde avond de Algemene Ledenvergadering van Leefmilieu, waarvoor de leden een aparte brief krijgen. Maar bij de presentatie van de studenten is iedereen welkom, het is een openbare bijeenkomst.
| Datum | 13 april 2010 |
| Plaats | Titus Brandsma Memorial, Stijn Buysstraat 11, te Nijmegen |
| Tijd | 20.00 - 21.15 uur |
| Toegang | gratis |
2. Publicatie boekje: Groen maakt het leven mooier
In de meeste gemeenten staat het groen in de stad onder druk. De grondprijzen zijn hoog en bestuurders zien in een stukje groen vaak kansen voor ontwikkeling (lees mogelijkheden voor bouwen). De omwonenden zijn juist aan het groen gehecht en willen liever op groen uitkijken dan op gebouwen. De beleving van bestuurders en bewoners blijkt dus uiteen te lopen. Te gemakkelijk wordt het perspectief van de omwonende vergeten, terwijl die toch op dat punt de expert is. Niet alleen als bewoner van een wijk, maar ook als sporter, wandelaar en fietser.
Elf bewonersgroepen hebben daarom onder leiding van de vereniging Leefmilieu, het initiatief genomen om de visie van de Nijmegenaren in kaart te brengen. Daarbij werden ze gesteund door KNHM die ook voor de financiering zorgde en die Maak-architectuur heeft gevraagd het onderzoek uit te voeren. Het onderzoek heeft in kaart gebracht op welke manieren het groen in het alledaagse leven voor Nijmegenaren van belang is. Ruim 30 mensen uit verschillende wijken hebben een dagboekje bijgehouden, foto’s gemaakt en plattegronden ingetekend. Ze beschreven hun route door de stad, wandelend of fietsend en gaven daarbij aan hoe ze die beleefden. Deze dagboekjes zijn vervolgens door Maak-architectuur grondig geanalyseerd.
De uitkomsten van het onderzoek zijn in 12 punten samengebracht. Met foto’s en citaten uit de dagboekjes worden ze toegelicht. Het belang van het groen in alle facetten van het dagelijkse leven wordt er duidelijk door. Bomen en planten hebben mensen het liefste heel nabij. Planten brengen de seizoenen de stad in en niet te vergeten de vogels die daarin hun verblijfplaats vinden.
Mensen leven graag in de stad maar dan wel met veel groen. Uit het boekje blijkt waarom.
Het boekje is te downloaden op de site van Leefmilieu. Wilt u een gedrukt exemplaar stuur ons dan 5 euro onder vermelding van Boekje Groen en we sturen het u toe.
3. Goed bezocht lijsttrekkersdebat over de toekomst van het Nijmeegse groen
Op 11 februari zaten we nog midden in de winter met veel sneeuw en gladde wegen. Toch vonden meer dan honderd mensen de weg naar scholengemeenschap SSGN voor het lijsttrekkersdebat over het groen in Nijmegen, georganiseerd door de vereniging Leefmilieu.
De stellingen werden gepresenteerd door mensen uit de verschillende wijken en gingen in op veel facetten van de spanning tussen groen en bouwen:
- Stop het verder verdichten van de stad
- Investeer in onderhoud groen binnen de stad in plaats van buiten de stad
- Het verstenen van voortuinen zou aangepakt moeten worden.
- Groen in de stad moet voor iedereen in de directe woonomgeving te zien zijn.
- Bouw om oude bomen heen.
- Handen af van het Goffertpark, geen boom eraf.
- Iedere wijk zijn natuurspeeltuin, te beginnen met de versteende wijken.
4. Iedere wijk zijn natuurspeeltuin, te beginnen met de versteende wijken
Een van de stellingen voor het bovenstaande debat ging in op het belang van Natuurspeeltuinen. Inge Boers van de kerngroep Groene Parel had daarvoor een oproep voorbereid die herkenbaar is voor iedere ouder en ieder kind dat in de stad woont. Omdat voor haar bijdrage op de avond zelf de tijd ontbrak nemen we die daarom hier integraal op.
Inge Boers: Ik woon in de Componistenbuurt en ben lid van de kerngroep ”de Groene Parel”. Wij houden ons als buurtbewoners bezig met de herinrichting van terrein van zwembad oost dat zoals het er nu uit ziet in 2012 gaat verdwijnen. Dit terrein heeft vorig jaar de bestemming groen gekregen van B&W en is dus een hele mooie kans voor nieuw groen in Nijmegen.
Onze buurt is samen met Oud West één van de wijken met het minste openbaar groen. Bij ons zijn er veel krappe straten en smalle stoepen, veel geparkeerde auto’s, kleine tuintjes, maar ook heel veel kinderen.
De voordelen van groen zijn inmiddels steeds duidelijker aan het worden in de politiek. Rapporten van het ministerie van LNV “Groen opgroeien” 2008 en Alterra “Kom je buiten spelen?” 2007 laten specifiek de verbanden zien tussen groen en de ontwikkeling van kinderen. Er is een positieve invloed van groen op motorisch functioneren, gedragsstoornissen, bv ADHD, beweging en overgewicht. In het Rapport “Groen opgroeien” staat ook dat een vroegtijdige ontmoeting met de groene omgeving niet alleen voordelig is voor de persoonlijke ontwikkeling van kinderen maar ook voor de maatschappij als geheel. Als de kinderen van nu de groene 
omgeving vroegtijdig leren kennen, is de kans groter dat zij zich later ook bekommeren om een veelzijdige natuur, gezond voedsel en afwisselende landschappen. Het in contact staan met de groene leefwereld is voor kinderen bevorderlijk voor de gezondheid, creativiteit en sociale interacties. Spelen in natuur heeft meerwaarde boven alleen buiten spelen. Het spelen in een natuurlijke omgeving zorgt voor meer gevarieerd, exploratief en creatief speelgedrag.
Daarbij is voor kinderen heel belangrijk om op loopafstand een natuurlijke speelplek te hebben. Vroeger had bijna ieder kind wel een “landje” waar hij of zij zelf naar toe kon gaan en zelf dingen kon uitvinden, ontdekken, om zelfstandig te worden. De Amerikaan, Richard Louv beschrijft in zijn boek de ernst van de situatie, dat de kinderen van nu lijden aan een soort natuurtekort syndroom, en hij luidt in dit boek de alarmklok voor het verdwijnen van het buitenkind dat na school vrij buiten speelt tot het donker wordt.
Een natuurspeeltuin in iedere wijk, te beginnen in de meest versteende kan een oplossing geven voor veel van de daar bestaande problemen. Daarnaast is het groen van een natuurspeeltuin ook van meerwaarde voor een wijk: voor recreatie, gezondheid, wooncomfort, bevorderen van meer bewegen van jong en oud, en zal als ontmoetingsplek de sociale cohesie in een wijk bevorderen, zeker als er samen zorg voor wordt gedragen.
5. Vernieuwde website www.wikilucht.nl cadeau
Een half jaar heeft Rob Kempe, een ict-student van Avans Hogeschool, voor 
ons gewerkt aan een bijzondere website: www.wikilucht.nl. Op de website kan iedereen terecht die een vraag heeft over luchtkwaliteit. Je kunt, na registratie, de vraag er zelf opzetten en wij zoeken dan samen met een groep deskundigen naar de antwoorden.
De oplettende lezer van deze Nieuwsbrief weet dat deze site al langer bestond, enkele jaren geleden is hij door Milieucentraal en Leefmilieu samen gebouwd. Maar de site bleek wat onhandig in het gebruik en niet alle moderne mogelijkheden werden benut. Dat is nu veranderd. Op een groot congres in november is de site gepresenteerd en de aanwezige kenners waren enthousiast.
Rob Kempe heeft zijn werk kunnen doen doordat Milieucentraal hem heel gastvrij een afstudeerplaats kon bieden en zij hem met raad en daad hebben bijgestaan. Milieucentraal heeft de site intussen helemaal aan Leefmilieu overgedragen, omdat het ondersteunen van bewonersgroepen niet hun taak is. We willen hierbij zowel Rob Kempe (die intussen met mooie cijfers geslaagd is) en Milieucentraal bedanken voor de prima samenwerking en de mooie site die we van hen cadeau hebben gekregen.
Voorbeelden van recente vragen op de site zijn:
- Hoe ver komt het fijn stof rond de weg?
- Wat is de vuilste straat van Amsterdam?
Heeft u ook een vraag, aarzel niet hem te stellen, het liefst op www.wikilucht.nl. Vindt u dat toch lastig, mailen kan natuurlijk ook nog steeds.
6. Te soepele regelgeving veehouderij verliest mens en natuur uit het oog
De afgelopen maanden heeft er in Brabant een hevige discussie plaatsgevonden over de intensieve veehouderij. Aanleiding waren de uitbreiding van de Q-koorts bij mens en dier en de steeds grotere aantallen dieren in een provincie die voor iedere inwoner minstens 14 dieren huisvest.
In het politieke debat klinkt steeds weer dat de sector het al moeilijk heeft door de zware regeldruk. Maar dit blijkt voor stankhinder en ammoniak in ieder geval niet te kloppen. Het is dus niet te verbazen dat de getroffenen in opstand komen.
Valentijn Wösten en Ton van Hoof hebben in het Tijdschrift voor Agrarisch Recht in november 2009 een uitgebreid onderzoek gepubliceerd naar de regeldruk rond stankhinder en ammoniakuitstoot. De twee milieujuristen tonen aan dat in tegenstelling met het gangbare beeld de normen steeds verder zijn versoepeld. Hieronder de uitkomsten in het kort.
Stank. Veebedrijven mogen volgens de nieuwe normen fors meer stankoverlast veroorzaken nabij woningen dan volgens de oudere normen. Dit komt doordat bedrijven veel dichter bij woningen gezet of uitgebreid mogen worden. Campings hoeven zelfs helemaal niet meer beschermd te worden tegen stank volgens de regelgever. Ook de optelsom van stank van verschillende bedrijven in de omgeving van een woning hoeft niet meer gemaakt te worden. Waar één bedrijf juist aan de stank-afstandseis voldoet, wordt hiervoor vergunning verleend, ook als een tweede veebedrijf eveneens op het nippertje voor diezelfde woning aan de afstandseis voldoet.
Ammoniak. De ammoniakuitstoot van de intensieve veehouderij is al tientallen jaren een ernstig knelpunt. Met het huidige beleid zal in 2020 slechts 30% van de Nederlandse natuur afdoende zijn beschermd tegen teveel ammoniakemissies, 70% dus niet.
Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat er tegenwoordig emissiereductie per dierplaats geldt. Waar echter een reductie van 50% per dierplaats wordt gerealiseerd, maar ook 2x zoveel dieren worden gehouden (opvullen), haalt het bedrijf geen enkele milieuwinst. Dit opvullen is vaste praktijk in de veehouderij.
Intussen is veel natuur de directe bescherming tegen ammoniakuitstoot ontnomen. Waar eerst gevoelige natuur in een straal van 3000 meter bescherming genoot tegen emissietoename, geldt deze bescherming nu nog slechts voor een straal van 250 meter. Waar eerst vrijwel alle gevoelige natuur bescherming genoot, is deze nu grotendeels beperkt tot gebieden in een omvang groter dan 50 hectare. Daarmee is nog slechts een fractie over van de eerdere geldende bescherming. Veel natuur die wel bescherming kreeg en ook nodig had, is deze ontnomen. 
Een voorbeeld. In het artikel in Agrarisch Recht geven Valentijn Wösten en Ton van Hoof een praktijkvoorbeeld over het verschil tussen de oude en nieuwe normen. Onder de oude .
milieunormen kan aan de rand van het Limburgse dorp Ospel een zeugenbedrijf onmogelijk uitbreiden. Met de gewijzigde milieunormen kan het bedrijf groeien tot het grootste zeugenbedrijf van Nederland.
Geconcludeerd wordt dat in de afgelopen 15 jaar de milieunormen voor stank en ammoniak fors zijn versoepeld. Er is sprake van een lastenverzwaring voor het milieu en de omwonenden. Het is dus heel verstandig dat de provincie Noord Brabant een pas op de plaats gaat maken en ten dele stopt met de uitbreiding van megastallen. Dit is echter niet genoeg. Ook de normen zullen aangescherpt moeten worden op een manier die de bescherming van mens en natuur weer centraal stelt.
Lees hier het hele artikel Veehouderij, milieubeleid en milieudruk van V. Wösten en T. van Hoof.
U kunt hier ook de samenvatting lezen.
7. Opnieuw beroep ingesteld over stadsbrug in Nijmegen
Eind december 2009 ging Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland opnieuw akkoord met het bestemmingsplan voor de Stadsbrug te Nijmegen.
Als je het besluit van de provincie leest, dan zie je dat er niet veel gedaan is met de bedenkingen die Leefmilieu, Vereniging Dorpsbelang Hees en omwonenden hadden ingediend. Het lijkt er op dat de provincie veel geknipt en geplakt heeft uit het eerdere besluit, dat door de Raad van State vernietigd is. Zo reageert de provincie op veel bedenkingen die deze keer niet meer zijn ingebracht en zijn er nieuwe bedenkingen waarop niet wordt gereageerd.
Belangrijke reden om in beroep te gaan tegen het tracé van de stadsbrug, is de zorg om de toename van het verkeer in Nijmegen-West. Naar ons idee wordt de hoeveelheid verkeer die straks over de stadbrug gaat, stelselmatig te laag ingeschat. Ook is er te weinig aandacht voor de gezondheidseffecten hiervan op de burger. Nieuwe onderzoeken duiden er op dat ook moderne vrachtwagens in de stad veel meer schadelijke luchtvervuiling veroorzaken dan eerder berekend.
Uiteraard vindt u alle stukken en de nota van de provincie Gelderland op onze site.
8. Kort nieuws
-
Meedenken over nanotechnologie in ‘Het Nanopanel’ Nanotechnologie geeft ons een toekomst met veel mogelijkheden, maar ook met de nodige vragen en onzekerheden. Het Nanopanel biedt iedereen de mogelijkheid om mee te denken over deze ontwikkelingen. Het initiatief wordt ondersteund door de Commissie Maatschappelijke Dialoog Nanotechnologie. Wil je meedenken over de toekomst van nanotechnologie in Nederland? Meld je dan aan op www .nanopanel.nl! Je maakt dan ook kans op één van de vijftig VVV-Irischeques van €100,-.
-
Stellingen op www.westenweurt.nl Regelmatig wordt op de website www.westenweurt.nl de mening van de bezoeker gevraagd over een stelling die betrekking heeft op de leefomgeving in Nijmegen en omgeving. Deze maand is de stelling: ‘het milieu in West en Weurt is de laatste jaren sterk verbeterd’. Voor Nijmegenaren is het interessant om mee te doen aan deze meningsvorming en om de site te raadplegen voor de gedetailleerde informatie over de leefomgeving in Nijmegen en omstreken. Ook voor mensen van buiten Njmegen is de site interesssant: als voorbeeldsite maar ook om bijvoorbeeld vergelijkingscijfers te hebben over actuele meetgegevens van de luchtkwaliteit van het meetnet in Nijmegen en Beuningen.
-
Nieuwe vrijwilliger: cartoonist Sinds twee maanden is een nieuwe vrijwilliger actief bij Leefmilieu, een cartoonist. Ali Ibrahim is afkomstig uit Irak en werktuigbouwkundige en uiteraard tekent hij graag. Hieronder een eerste impressie van de tekeningen die Ali, onder de naam Assal, voor ons maakt.
- Opstart werkgroep Groen in de stad In 2010 zal een werkgroep van start gaan die de uitkomsten van het project Groen in de stad onder de aandacht zal brengen, met de nadruk op de communicatie van de eerdere uitkomsten. We zoeken voor dit project mensen die als hobby (of werk) fotografie hebben en foto’s willen maken en mensen die verstand hebben van grafische vormgeving. Stuur ons een mailtje als u hieraan een bijdrage wil leveren, we maken dan met u een afspraak voor een kennismakingsgesprek.