Nieuwsbrief Leefmilieu – Jaargang 7 - nummer 3 - juli 2009
Voor iedere milieu- en bewonersgroep is het een zware opgave om, als alle andere middelen gefaald hebben, naar de rechter te stappen. Die weg kost geld en veel tijd. Jammer genoeg blijkt dat die weg ook juridisch steeds moeilijker wordt. De eisen aan statuten en aan de werkzaamheden van een organisatie worden steeds hoger. Recent heeft de vereniging Leefmilieu in een dergelijke zaak gewonnen, al kostte het wel dagen werk om de bewijslast te leveren.
Er is voor lokale groepen echter ook een lichtpuntje. Er is een nieuwe subsidie-mogelijkheid bijgekomen. Ook is er goed nieuws voor iedereen die graag in een stad woont met veel groen. In Nijmegen zijn er plannen om te stoppen met het volbouwen van de stad. Misschien ook een goed streven voor andere steden. U leest er alles over en over nog veel meer in deze Nieuwsbrief.
1. Kippen en varkens: houd gepaste afstand!
Belangrijke les uit workshop megastallen en gezondheid
Ooij, zaterdag 6 juni 2009. Zo’n twintig actieve
burgers uit verschillende agrarische streken uit het land, verzamelden zich voor de workshop ‘Megastallen en gezondheid’. Henk Jans, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Medische Milieukunde, hield op deze workshop een interessante presentatie. Hij vertelde over de gezondheidsrisico’s verbonden aan de intensieve veehouderij. Onderwerpen die aan bod kwamen waren onder andere de grootte en samenstelling van het stof dat vrijkomt, infectieziekten en geur. Duidelijk werd ook dat er nog grote gaten zijn in de kennis over de gezondheids-risico’s van de bestaande intensieve veehouderij, de schaalvergroting (megastallen) die nu plaatsvindt en de risico’s van de zogeheten landbouwontwikkelingsgebieden (LOG's), waar agrarische bedrijven geconcentreerd worden. Deze concentratie van bedrijven, kan grote risico’s met zich meebrengen. Want, zo leerden we tijdens de workshop, voor een veilige afstand tussen bedrijven moet je 1-2 km hanteren en de combinatie van varkens en kippen is uit den boze vanuit het oogpunt van gezondheidsrisico’s. Juist deze combinatie zorgt namelijk voor het ontstaan van nieuwe ziektes voor mens en dier. Ook het RIVM adviseert om varkens en kippen op 1 a 2 km afstand te ouden. Het is daarom erg verontrustend dat er op dit moment in verscheidene LOG's gemengde bedrijven in oprichting zijn, met juist die combinatie van varkens en kippen. De oproep aan de intensieve veehouders moet zijn: houd gepaste afstand!
2. Nationale subsidies ook voor lokale groepen bereikbaar
Veel bewoners- en milieugroepen kampen met geldgebrek. Veel plannen stranden omdat niet duidelijk is wie de rekening gaat betalen. Sinds kort is er een financieringsmogelijkheid bij gekomen: de SMOM-subsidie. Tot nu toe was deze subsidie alleen beschikbaar voor organisaties die in minstens drie provincies actief waren. Nu kunnen ook lokale groepen een beroep doen. De SMOM-subsidie is geld van het ministerie van VROM en wordt door SenterNovem verleend. De subsidie richt zich op: "het stimuleren van maatschappelijke organisaties die vernieuwende maatschappelijke en oplossingsgerichte initiatieven op het terrein van milieu en duurzame ontwikkeling ontplooien”. Criteria die daarbij een rol spelen zijn: oplossingsgerichtheid, betrokkenheid van burgers en mate van voorbeeldwerking.
Voor veel lokale milieu- en bewonersgroepen bieden deze criteria aanknopingsmogelijkheden. Meer informatie is te vinden op http://www.senternovem.nl/smom. Daar zijn ook de presentaties te vinden die op de informatiebijeenkomst van 28 mei 2009 gehouden zijn. Wil je een voorstel indienen wacht niet te lang, want de uiterste datum van indienen is 31 augustus en het schrijven van een voorstel, inclusief financiële onderbouwing, kost tijd. Mocht je hulp willen hebben bij de uitwerking van een idee tot een projectaanvraag dan kun je tot 7 augustus terecht bij Jan Dirx van de Stichting Natuur en Milieu, j.dirx@natuurenmilieu.nl telefoon 030-2348215.
3. Natuurspeeltuinen in plaats van verdichting stad
De afgelopen maanden hebben Nijmeegse politici goed geluisterd naar de verlangens van de inwoners. Zowel PvdA als Groen Links hebben aangegeven te kiezen voor een nieuwe koers als het gaat om de versterking van het groen in de stad. Wethouder Hannie Kunst kondigde aan dat het nieuwe partijprogramma van de PvdA uit zal gaan van een stop op de verdichting van de bestaande stad. Hennie Roorda van Groen Links heeft omstreeks dezelfde tijd het voorstel gelanceerd om in Nijmegen meer natuurspeeltuinen aan te leggen. De kinderen kunnen daarin klauteren op grote boomstronken en creatief zijn met de voorhanden natuurlijke materialen. Vooral het initiatief van de PvdA-wethouder Hannie Kunst is bijzonder als je bedenkt dat het PvdA-wethouders zijn die al tientallen jaren de verdichting van Nijmegen hebben vorm gegeven. Maar het signaal is positief natuurlijk. De wethouder deed haar uitspraken op een werkbezoek van de PvdA aan Heseveld op 30 mei, waarbij naast het verdwijnende groen, ook de sociale vraagstukken van de wijk ruime aandacht kregen.
4. Strijd om ontvankelijkheid
Onzichtbaar voor de meeste mensen is er in de milieubeweging sprake van een nieuw en onoverzichtelijk strijdtoneel. De strijd om de ontvankelijkheid. Was het voor milieugroepen tot nu toe vanzelfsprekend om naar de rechter te stappen als bijvoorbeeld een milieuvergunning niet klopte. Die tijden zijn veranderd. Organisaties moeten nu kunnen aantonen dat ze een belang hebben bij de zaak en ook dat ze meer doen dan alleen procederen.
De Raad van State zegt hierover: "Door de Algemene wet bestuursrecht worden ten aanzien van rechtspersonen als hun belangen mede beschouwd de algemene en collectieve belangen die zij krachtens hun doelstellingen en blijkens hun feitelijke werkzaamheden in het bijzonder behartigen." Dit betekent dat de in de statuten de doelstellingen moeten staan op basis waarvan een rechtszaak wordt aangespannen. Maar ook dat de vereniging aan moet tonen niet alleen te procederen, maar daarnaast ook andere werkzaamheden uit te voeren op het betreffende terrein. Denk daarbij aan het organiseren van publieksbijeenkomsten en inbreng leveren op het beleid.
Voor de vereniging Leefmilieu kwam deze kwestie aan de orde in het geding tussen de provincie Noord Brabant over een chemisch bedrijf uit Oss. De vereniging had over haar werkzaamheden uitgebreide documentatie naar de Raad van State gestuurd. Op 27 april was de zitting. Deze was superkort: na 15 minuten stonden we weer buiten. De uitspraak kwam op 10 juni (nummer 200804436) en was gelukkig positief voor de vereniging Leefmilieu. Op basis van haar statuten en feitelijke werkzaamheden is de vereniging belanghebbend. Inhoudelijk kreeg de vereniging ook gelijk en moet er in de vergunning voor de uitstoot van chemische stoffen een controlevoorschrift worden opgenomen.
Deze eerste slag om onze ontvankelijkheid in juridische procedures hebben we dus gewonnen. Maar zoals gezegd, het slagveld is groot en onoverzichtelijkheid en we weten ook zeker dat we de strijd nog niet helemaal gewonnen hebben want andere procedures op het gebied van ruimtelijke ordening en natuurbeschermingswet komen er al aan.
5. Luchtkwaliteit rapporteren naar de burger, hoe verder?
Ondanks de drukke junimaand, waren ambtenaren en bestuurders van verschillende provincies en gemeenten naar Nijmegen gekomen voor een workshop die Leefmilieu op 17 juni organiseerde. Informatie over lucht is voor iedereen belangrijk. Op basis daarvan worden belangrijke besluiten genomen bleek uit de presentatie van Marga Jacobs. Zij vertelde over de vragen die bij de website www.lokalelucht.nl waren binnengekomen:
- Ga ik ‘daar’ wel gaan wonen, want mijn kind heeft astma.
- Op deze weg rijdt veel vrachtverkeer, ga ik hier wel hardlopen?
-
Moeten we wel een ziekenhuis plannen op deze locatie?
Vanuit VROM lichtte Marijke Hezemans het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) toe. Henk Nijhuis van de gemeente Nijmegen vertelde over de jarenlange inspanningen om de luchtkwaliteit in héél Nijmegen goed in kaart te brengen. Vanuit de provincie Limburg liet Jan Wensink beeldend zien hoe de rapportage luchtkwaliteit zich in de jaren ontwikkeld heeft, van één A4-tje tot een 2 cm dik boekwerk en weer terug tot één A4-tje.
Gebleken is dat sommige overheden veel energie steken in het toegankelijk maken van informatie, maar dat die inspanningen nog niet goed op elkaar zijn afgestemd. Alle aanwezigen waren het er over eens dat idealiter iedereen informatie over de luchtkwaliteit in de eigen straat zou moeten kunnen vinden. Een mooi streven, op de workshop werd echter ook pijnlijk duidelijk dat het nog ver weg is.
Op de foto een meetpunt in Maastricht
6. Lessen uit het burgernetwerk
Voorafgaand aan de Algemene Ledenvergadering van 27 juni gaf Marga Jacobs
een overzicht van de lessen die te trekken zijn uit het project Burgernetwerk. Doel van het project was om bewonersgroepen te ondersteunen met de kennis van deskundigen. Twee opeenvolgende projecten zijn in de periode 2005-2008 door VROM gesubsidieerd.
Belangrijkste lessen zijn:- als een groep mensen samenwerkt bereiken de deelnemers veel meer dan alleen,
- verdeel de werkzaamheden binnen je groep en
- organiseer je deskundigheid.
Uit de projecten is gebleken dat burgerinzet zeker werkt. Veel ongunsitge situaties verbeteren als burgers zich ervoor inzetten
7. Nanodeeltjes niet te meten wel volop toegepast
In wetenschap en techniek is ongemerkt een revolutie aan de gang. Een nieuwe technologie, nanotechnologie, die op alle gebieden voor nieuwe producten en toepassingen zorgt, rukt op. Nanotechnologie
levert nieuwe materialen op alle gebieden: van medische toepassingen tot verpakkingen die voedingsmiddelen beter houdbaar maken. Nieuwe technieken scheppen nieuwe milieurisico's en zoals altijd loopt de kennis over de beloften vooruit op de kennis over de risico's. Lastig punt bij de huidige toepassingen is dat de deeltjes niet of nauwelijks te meten zijn in de producten waarin ze worden toegepast. Dit maakt het toezicht moeilijk te organiseren.
Op verzoek van het Platform Milieu en Gezondheid heeft Leefmilieu op een rijtje gezet welke risico's zij ziet op het gebied van nanodeeltjes en welke aanbevelingen daarbij horen. Enkele voorbeelden van deze aanbevelingen:- Er moeten geen toepassingen van nanotechnologie worden toegestaan waarbij de baten twijfelachtig zijn en de mogelijke risico's groot, zoals bij nanozilver in sokken en andere kleding.
- Productie van nanodeeltjes in bedrijven moet adequaat gereguleerd worden zodat voorkomen wordt dat werknemers, omwonenden en het milieu worden blootgesteld.
- Bedrijven moeten over hun producten informatie aan consumenten verstrekken als zij daarom vragen en zij moeten de informatie over risico's van nanoproducten delen zodat onnodige dierproeven en risico's voor mens en milieu voorkomen worden.
8. Nieuw initiatief in streven naar duurzaamheid
Transition Town is een nieuw initiatief van mensen die samen willen nadenken over en werken aan een toekomst waarin we minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen.
Volgens veel mensen is er op dit moment sprake van Peak Oil, dit wil zeggen dat op dit moment de wereldwijde productie van aardolie haar maximum heeft bereikt. Hierna zal een lange daling in de productie
onontkoombaar zijn. Omdat landbouw, industrie en transport zeer afhankelijk zijn van olie brengt Peak Oil grote risico’s met zich mee. Om die te verkleinen werkt Transition Town aan een grotere mate van zelfvoorziening in de productie van voedsel en energie.
Hebt u belangstelling ga dan naar http://www.transitiontowns.nl/ voor nadere informatie en de activiteiten van deze nieuwe groepen die in veel Nederlandse steden zijn opgericht.9. Uitstel stadsbrug ligt niet aan bezwaren
Anders dan de Nijmeegse wethouder Paul Depla beweert, heeft de gemeente Nijmegen van begin af aan rekening gehouden met bezwaren tegen de voorgenomen bouw van een tweede Waalbrug in Nijmegen. De vereniging Leefmilieu heeft daarom een ingezonden brief geschreven die op 27 juni in de Gelderlander is gepubliceerd om dat toe te lichten. De brief is op deze website ook te vinden onder het kopje "stadsbrug".