Nieuwsbrief Leefmilieu     Jaargang 9 - nummer 2 - april 2011

Ontvang gratis de Nieuwsbrief

Er zijn van die momenten dat je blij wordt van slecht nieuws. Zo’n moment was de presentatie door de commissie Mans van het onderzoek van de commissie naar de vergunningverlening en –handhaving rond Thermphos. De conclusies van de commissie waren vernietigend: de deskundigheid van de ambtenaren was onder de maat en er werd teveel meegedacht. Op onze bijeenkomst van 24 februari konden wij, en niet voor de eerste keer, uit de verhalen van de actieve leden hetzelfde beeld opmaken. Handhaving is teveel meedenken met de bedrijven en te weinig de belangen van de omwonenden en het milieu behartigen. Dat we toch blij zijn met de uitspraken van de commissie Mans ligt dan natuurlijk voor de hand. Het slechte nieuws kenden we al, we hopen dat, nu ook zo’n belangrijke commissie onze ervaringen deelt, er iets gaat gebeuren. Omdat de commissaris van de koningin van de provincie Zeeland de conclusies van de commissie Mans direct verwierp, zijn we daar niet gerust op.
Uw en onze inzet voor een goed milieu is daarom meer dan ooit nodig en mocht u behoefte hebben aan inspiratie kom dan naar de hieronder aangekondigde bijeenkomst op 16 april in Den Bosch.

  Inhoud van de nieuwsbrief:

  1. Op 16 april in Den Bosch: Intensieve veehouderij, hoog tijd voor debat
  2. Stofoverlast sloopwerkzaamheden op verzoek van Leefmilieu beëindigd
  3. Aftrap burgernetwerkacademie met aansprekende verhalen
  4. Teveel meedenken bij de vergunningverlening en -handhaving Thermphos
  5. ‘Er wordt maar wat raak gedoogd’
  6. Veilig zijn of veilig voelen, een spanningsveld
  7. Effecten van biociden zijn onbekend, maar het verbruik is wijdverbreid
  8. Verantwoorde soja met een addertje onder het gras
  9. Meer bacteriecellen in fijn stof rond intensieve veehouderij
10. Raad van State stemt in met Stadsbrug in Nijmegen
11. Lessen uit drie jaar nano gepresenteerd
12. Nieuws in het kort
 

- terug naar boven -

 

1. Op 16 april in Den Bosch: Intensieve veehouderij, hoog tijd voor debat

De intensieve veeteelt is naast een bron van voedsel voor veel mensen een bron van overlast. Op sommige plaatsen veroorzaakt de sector zelfs gezondheids-schade door bijvoorbeeld de Q-koorts. Toch worden de stallen groter en nemen de aantallen dieren per bedrijf steeds verder toe.
Leefmilieu heeft studenten van de Universiteit Utrecht gevraagd op een rijtje te zetten of er ook andere ziekten door de intensieve veehouderij veroorzaakt worden en welke risico’s daar voor de omgeving aan verbonden zijn. Op 16 april in Den Bosch presenteren zij in het kort de uitkomsten van hun onderzoek. Maar op die bijeenkomst gebeurt veel meer. Valentijn Wösten, bekend jurist, zal toelichten dat nu het juiste moment is om de zorgen over de intensieve veeteelt actief in het door de overheid aangekondigde politieke debat in te brengen. Sonja Borsboom, woordvoerder van Megastallen-Nee, zal kort ingaan op de meest recente ontwikkelingen rond de megastallenpolitiek. Tijdens de bijeenkomst zal verder worden gesproken over de beste vorm om de belangen van omwonenden in het politieke debat over megastallen goed gehoord te laten worden. Lokale groepen, die al jaren bezig zijn met het actievoeren in hun eigen woonomgeving, geven daarbij de aftrap.
De bijeenkomst wordt georganiseerd met medewerking van Megastallen-Nee en de stichting Leefbaar Buitengebied. Je kunt je opgeven voor deelname aan de bijeenkomst bij burgernetwerk@leefmilieu.nl.
Bekijk hier het programma van deze bijeenkomst.

Datum:       zaterdag 16 april 2011
Plaats :       In de Roos, Zuiderparkweg 282, ’s-Hertogenbosch
Aanvang:    13.30 – 16.30 uur
Toegang:    Gratis, wel vooraf aanmelden bij burgernetwerk@leefmilieu.nl
 

- terug naar boven -

 

2. Stofoverlast sloopwerkzaamheden op verzoek van Leefmilieu beëindigd.!

De gemeente Enschede heeft op verzoek van de vereniging Leefmilieu de stofoverlast door sloopwerkzaamheden op de Ramelebrink beëindigd. Bij de sloopwerkzaamheden trad zichtbare stofverspreiding op en het stof daalde zelfs buiten het terrein op de auto’s. Het bleek dat het sloopbedrijf onvoldoende maatregelen genomen had om bijvoorbeeld door sproeien de stofverspreiding tegen te gaan. Hierop heeft de vereniging op 4 maart een verzoek tot handhaving ingediend bij de gemeente Enschede. Na meerdere inspectiebezoeken door de gemeente Enschede op 7, 8 en 9 maart is vastgesteld dat er sprake was een overtreding vanwege de ongeoorloofde stofverspreiding. Daarop is het bedrijf opgedragen om meer en beter te sproeien. Ook administratief bleek niet alles op orde. Het sloopveiligheidsplan dat vooraf ingediend had moeten worden, was niet ingediend, maar bleek uiteindelijk wel op de locatie aanwezig.
In Enschede worden op verschillende plaatsen mobiele puinbrekers ingezet om puin bij sloopwerkzaamheden te breken. Dit gebeurt vaak in de omgeving van woningen en soms ook scholen. Naast geluidsoverlast geeft het puinbreker ook veel onnodig stofoverlast, stof dat zoals bekend schadelijk is voor de gezondheid, vooral van kwetsbare groepen als kinderen, ouderen en mensen met luchtwegaandoeningen.
Bekijk hier het persbericht over deze zaak.

Onderstaande enkele foto’s van de situatie van voor de handhaving.

- terug naar boven -

 

3. Aftrap burgernetwerkacademie met aansprekende verhalen

Op 24 maart was de aftrap van de Burgernetwerkacademie in Nijmegen. Claudia van Steen van de vereniging Leefmilieu gaf als eerste een toelichting op de achtergronden van het initiatief. Op veel plaatsen in Nederland komen mensen op voor de kwaliteit van hun leefomgeving, maar ze beginnen hieraan zonder te weten hoe dat moet. Gaandeweg ontwikkelen ze daarbij de kennis, kunde en contacten, maar dat is niet eenvoudig. De Burgernetwerkacademie is bedoeld om iedereen te helpen door behulpzame workshops te organiseren en mensen samen te brengen zodat ze ook van elkaars ervaringen kunnen leren.
Uit heel Nederland waren belangstellenden gekomen om inbreng te geven op de onderwerpen die aan de orde zouden kunnen komen in het aanbod van de academie. Drie mensen die kunnen bogen op ruime ervaring verzorgden korte presentaties. Loes Solis vertelde hoe met een bloedverwerkend bedrijf, gelegen midden in de natuur, gaandeweg afspraken gemaakt werden over vermindering van de milieuoverlast. Ondanks de beroerde ligging werd de locatie nooit ter discussie gesteld door Loes vanwege de werkgelegenheid van de medewerkers van het bedrijf. Dat bleek ook de insteek van Marcel Jacobs. Marcel Jacobs van het Actiecomité A50 beschouwde de nieuwe brug in de A50 bij Ewijk ook als een gegeven. Het actiecomité wil echter dat er tegen geluidsoverlast en fijn stof adequate maatregelen genomen worden. Zo werden er veertien jaar geleden geluidsschermen toegezegd, waarvan de kleur al uitgezocht mocht worden, maar die schermen zijn nog steeds niet geplaatst en het blijft onzeker of ze er komen. Cees van Rulo, is al twintig jaar actief tegen de overlast van een afvalver¬werkend bedrijf in Sterksel. In zijn presentatie viel vooral op hoe de belangen van het bedrijf en de lokale politiek totaal verweven zijn geraakt en dat er pas de laatste jaren tegen het bedrijf opgetreden wordt.
Na de presentaties voegden de aanwezigen hun suggesties voor studiebijeenkomsten van de burger¬netwerkacademie toe aan de suggesties die de inleiders al gegeven hadden. Op basis daarvan wordt voor de komende twee jaar een programma samengesteld.
Foto’s van achtereenvolgens Loes Solis, Marcel Jacobs en Cees van Ruulo.
 

- terug naar boven -

 

4. Teveel meedenken bij de vergunningverlening en -handhaving Thermphos

De provincie Zeeland heeft te weinig aandacht besteed aan de gezondheidsaspecten van het bedrijf Thermphos en veel te veel meegedacht met het bedrijf. Dit zijn enkele conclusies van de commissie Mans naar aanleiding van de vergunningsituatie rond het bedrijf Thermphos, een van de grootste producenten van fosfor ter wereld.
Thermphos, gevestigd in Vlissingen, werd op 1 juli 1997 opgericht als een zelfstandige onderneming binnen het Hoechst-concern. In 2000 is Thermphos als zelfstandige onderneming verder gegaan. Vanaf 2003 is Thermphos in handen van een aantal particuliere investeerders.
Rond het bedrijf bestaat al jarenlang ernstige overlast en vrees voor gezondheidsschade voor de omwonenden. Het televisieprogramma Zembla besteedde op 13 november 2010 aandacht aan. De VROM-inspectie dreigde het bedrijf eerder te sluiten.
In zijn presentatie maakte Mans duidelijk dat de provincie Zeeland de ambtenaren onvoldoende heeft aangestuurd en dat er twijfel is aan de beschikbare deskundigheid binnen de provincie. Hij hekelde in zijn presentatie vooral de cultuur van meedenken met het bedrijf. Een aanpak die, volgens hem, heel herkenbaar is, ook in de rest van Nederland. Maar hoe herkenbaar ook, deze houding van meedenken is fundamenteel onjuist. Een meedenkende overheid staat een adequate handhaving in de weg. De vergunningverlening en –handhaving worden nu teveel gezien als een dienst aan het bedrijf, in plaats van als het uitvoeren van een wettelijke taak. Dit moet volgens Mans anders.

Lees hier het eindraport van de commissie Mans over Thermphos.

Bekijk hieronder de presentatie van de eindrapportage door Mans.

- terug naar boven -

 

5. ‘Er wordt maar wat raak gedoogd’

Dit citaat vormt de titel van het interview met Johan Vollenbroek in het blad Handhaving. In het interview, geschreven door Harry Perree, wordt een beeld geschetst van de vele activiteiten die Johan Vollenbroek in de loop der jaren heeft uitgevoerd: eerst in Nijmegen en later in Gelderland en de rest van Nederland. Hij zet zich vanuit zijn adviesbureau MOB in voor een betere vergunningverlening en -handhaving. Vierhonderd dossiers zijn door zijn handen gegaan en vaak schrok hij van de kwaliteit ervan. Met zijn acties richtte Johan Vollenbroek zich gaandeweg steeds meer op grote milieuvervuilende bedrijven zoals afvalcentrales, energiecentrales en olieraffinaderijen.
Lees hier het hele interview.
 

- terug naar boven -

 

6. Veilig zijn of veilig voelen, een spanningsveld

Op 17 februari was er een symposium ter gelegenheid van de afronding van het promotieonderzoek van Loes Geelen. In haar onderzoek stelde ze vast wat het verschil is tussen de risico’s zoals die wetenschappelijke worden vastgesteld en de beleving ervan. Zij voerde haar onderzoek uit aan de hand van het voorbeeld Moerdijk.
Marga Jacobs, voorzitter van de vereniging Leefmilieu, presenteerde op dit symposium haar terugblik op de case Nijmegen West en Weurt. In Weurt werd in 1994 een kankercluster vastgesteld en vervolgonderzoek wees uit dat ook in Nijmegen meer kanker voorkwam dan normaal was. De presentatie ging in op de lessen die er voor professionals uit deze case te trekken zijn.

Bekijk hier de presentatie van Loes Geelen.
Bekijk hier de presentatie van Marga Jacobs.
 

- terug naar boven -

 

7. Effecten van biociden zijn onbekend, maar het gebruik is wijdverbreid

Biociden zijn middelen om schadelijke organismen te bestrijden zoals kakkerlakken in flatgebouwen, Legionella in de waterleiding, en ook schimmelwerende verf bevat biociden. Ze worden gebruikt in huishoudens, publieke ruimtes en bedrijven.
Overheden in Europa hebben geen systematisch overzicht van de hoeveelheden en soorten biociden die gebruikt worden en wat het effect hiervan is op gezondheid en milieu. Ze beschikken ook niet over voldoende informatie om gebruik van alternatieven te stimuleren en richtlijnen voor gebruik in de buurt van kinderen (bijvoorbeeld in speeltuinen, kinderdag-verblijven) ontbreken. Deze hoofdconclusies kunnen getrokken worden uit het onderzoek dat het Pesticides Action Network Germany (PAN Germany) heeft gehouden in 20 EU lidstaten. Leefmilieu heeft de Nederlandse gegevens hiervoor verzameld.
De situatie in Nederland is niet gunstiger dan bovengeschetst, wel is in Nederland een trainingsprogramma verplicht voor gebruikers in de professionele ongediertebestrijding. Samen met Estland vormt Nederland hiermee een Europese uitzondering.
Bekijk hier het volledige rapport (Engelstalig).

Op de site van het RIVM:, is meer te vinden over biociden in het algemeen.
 

- terug naar boven -

 

8. Verantwoorde soja met een addertje onder het gras

Binnenkort krijgt Roundup Ready Soja het label ‘verantwoord’ opgeplakt. Als consument wordt je hiermee ernstig om de tuin geleid. Deze soja is genetisch gemanipuleerd, zodanig dat het grote hoeveelheden onkruidverdelgers (zoals Roundup) kan verdragen. Dit klinkt misschien mooi, de soja blijft fier overeind terwijl het onkruid vernietigd wordt. De opbrengst van een sojaveld is hiermee hoger, waardoor minder ontbossing plaatsvindt. Het leidt echter tot onkruidresistentie tegen deze middelen en daarmee tot een steeds hoger gebruik van de chemische stof.
Ook in eerdere nieuwsbrieven besteedden wij al aandacht aan de risico’s van pesticiden/herbiciden voor de gezondheid. Het gebruik van deze middelen moet juist zo veel mogelijk ver¬minderd worden en dat staat lijnrecht tegenover wat met deze ‘verantwoorde’ soja bereikt wordt. Wij attenderen u dan ook graag op de actie van een groot aantal natuur- en milieu¬organisaties uit heel Europa, waaronder Friends of the Earth en Red het Regenwoud, om zich tegen de labeling van deze soja als verantwoorde soja te verzetten. Deze organisaties hebben een petitie geopend die naar de supermarkten gestuurd zal worden.
Klik hier om deze petitie te tekenen.
 

- terug naar boven -

 

9. Meer bacteriecellen in fijn stof rond intensieve veehouderij

De laatste jaren is er meer aandacht gekomen voor gezondheidsproblemen die mogelijk samen-hangen met intensieve veehouderij voor de omwonenden. Het gaat om symptomen zoals luchtwegklachten, irritatie ogen, hoofdpijn, misselijkheid en stress. Een belangrijke studie in Duitsland toonde in 2007 aan dat omwonenden, die dichter dan 500 m van een veehouderij wonen, twee maal zo vaak klachten aan de luchtwegen hadden (zoals piepende ademhaling) dan een controlegroep.
De Universiteit Utrecht heeft vanaf 2008 onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten van intensieve veehouderij op de gezondheid van omwonenden in Nederland. Begin dit jaar is het voorlopige rapport van dit onderzoek gepubliceerd. Daarin staat dat op de meetlocaties in de omgeving van veehouderij¬bedrijven de hoeveelheid fijnstof in de lucht redelijk vergelijkbaar is met op andere locaties, maar dat in het fijnstof bepaalde endotoxineconcentraties (het gehalte aan dode bacteriecellen) verhoogd zijn.
Hoe hoger het aantal bedrijven of dieren, hoe hoger de endotoxineconcentratie. Bij deze gemeten endotoxineniveaus (die in absolute zin zeer laag zijn) zijn voor zover bekend geen gezondheids¬effecten te verwachten, ook niet op de locaties met de hoogst gemeten concentraties. De onderzoekers durven op basis van deze resultaten nog geen uitspraken te doen over het risico op gezondheidseffecten. In mei van dit jaar wordt het definitieve rapport verwacht, dan zijn ook de resultaten van het huisartsenonderzoek beoordeeld.
Klik hier om de rapportage te bekijken.
 

- terug naar boven -

 

10. Raad van State stemt in met Stadsbrug in Nijmegen

Op 23 februari 2011 verklaarde de Raad van State de bezwaren van Leefmilieu en omwonenden tegen het bestemmingsplan voor de tweede stadbrug in Nijmegen ongegrond. Daarmee is Leefmilieu aan het einde gekomen van een jarenlange strijd.
Uit de uitspraak blijkt dat we vooral zijn ingehaald door de nieuwe wetgeving, het NSL, waarbij grote projecten niet meer afzonderlijk worden beoordeeld, maar op nationaal niveau op een lijst worden aangemeld. Als vereniging hebben we ons al eerder sterk tegen het NSL verzet, omdat we daar niet in geloven. Maar tegen de komst van het NSL was helaas geen beroep mogelijk.
Bij veel van onze bezwaren krijgt de gemeente het voordeel van de twijfel. Wel hebben we de indruk dat door de grondige bespreking van een aantal van onze bezwaren, de uitvoering van maatregelen in het bestemmingsplan beter geborgd is.
Bekijk hier de uitspraak van de Raad van State (16 pagina's).
 

- terug naar boven -

 

11. Lessen uit drie jaar nano gepresenteerd

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (voorheen VROM) organiseert al vanaf september 2008 de Klankbordgroep risico’s nanotechnologie. In deze groep komen vertegenwoordigers van ministeries, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties bij elkaar om inzicht te krijgen in elkaars opvattingen en zo mogelijk te werken aan een gemeenschappelijk standpunt om in te brengen in bijvoorbeeld de EU. Vanaf het begin neemt Marga Jacobs aan dit overleg deel namens de vereniging Leefmilieu. Op 10 maart heeft zij de lessen van het Leefmilieuproject over nanotechnologie gepresenteerd.

• De voornaamste lessen na drie jaar zijn volgens de vereniging Leefmilieu:
• De overheid investeert stevig in de economische beloften van nanotechnologie en te weinig in de (milieu)risico’s van nanotechnologie.
• De maatschappelijke zorgen worden aangepakt, maar veel te langzaam. Zo komt etikettering moeizaam op gang en is het nog steeds voor niemand duidelijk in welke producten precies nanodeeltjes zitten.
• Doordat de overheid ervan uit gaat dat de bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen, hebben handhavers onvoldoende middelen om op te treden tegen bedrijven die hun verantwoordelijkheid niet nemen, de zogenoemde free riders.
• De aansprakelijkheid rond producten met nanodeeltjes is niet goed geregeld.
• Het onderwerp nanotechnologie moet een duidelijke plaats krijgen in het middelbaar onderwijs. Zolang maar heel weinig mensen kennis bezitten over het onderwerp, zal het heel lastig zijn om het maatschappelijke debat met kennis van zaken te voeren.
• Daarbij is het natuurlijk mooi als er maatschappelijke dialogen georganiseerd worden, maar er zijn niet alleen dialogen nodig, maar ook debatten. De ontwikkeling van nanotechnologie raakt aan de ontwikkeling van de hele samenleving en daar denkt, heel terecht, natuurlijk niet iedereen hetzelfde over. Daarbij hoort dus naast een verdieping in de achtergronden ook een debat om die keuzes scherper voor het voetlicht te brengen.

De reacties van de aanwezige bedrijven richtten zich vooral op de kwestie van de aansprakelijkheid. Afgesproken is daarom dat de volgende bijeenkomst van de klankbordgroep hier dieper op in zal gaan.

Bekijk hier de presentatie: Lessen uit 3 jaar nano.
Lees ook de achterliggende notitie: “Milieurisico’s nanodeeltjes zijn onderbelicht”.
en het verslag van de Klankbordgroep Risico’s Nanotechnologie van 2008-2009.
 

- terug naar boven -

 

12. Nieuws in het kort

•  
• Statutenwijziging Leefmilieu is goedgekeurd
  Op de twee Algemene Ledenvergaderingen die dit jaar gehouden zijn op 24 februari en 24 maart is de statutenwijziging unaniem goedgekeurd. Het bestuur zal de wijziging nu door de notaris definitief laten maken.
•  
• Marga Jacobs herkozen als voorzitter van Leefmilieu
  Op de algemene ledenvergadering van 24 februari is Marga Jacobs met algemene stemmen herkozen als voorzitter van de vereniging Leefmilieu.
•  
• Milieufederatie Zuid-Holland gaat door ondanks korting op subsidie
  De Milieufederatie Zuid-Holland gaat door, ondanks de korting op de subsidie die de Provincie Zuid-Holland heeft aangekondigd. De Milieufederatie Zuid-Holland ontvangt dit jaar 200.000 euro minder subsidie van de Provincie Zuid-Holland. De subsidie wordt nu 416.000 euro en voor 2012 wordt de subsidie zelfs volledig ingetrokken. Dit is een van de vele voorbeelden van de afbrokkelende financiële steun voor milieuorganisaties.
•  
• Nederland scoort in landenvergelijkingen over milieu lager dan Roemenië en Suriname
  Het gebrek aan aandacht en daadkracht met betrekking tot het milieu is zichtbaar in de vergelijking tussen Nederland en de rest van de wereld. De vergelijking is inclusief criteria en achterliggende gegevens te raadplegen op http://epi.yale.edu/epi/country-rankings . Ze laat zien dat Nederland op wereld¬schaal tot de middenmoot behoort wat betreft milieu. Vrijwel alle Europese landen doen het beter dan Nederland.

- terug naar boven -